Alliantiewapen Winand van Imstenrade-Mheer en Mechtild van den Bongart-Heyden

Het is dit jaar 450 jaar geleden dat Gerard van Imstenrade de 'Heerlijke Rechten' over Mheer verwierf en zich vanaf toen 'Heer van Mheer' mocht noemen. Mheer was vanaf 1564 een 'Heerlijkheid', een min of meer zelfstandige bestuurlijke eenheid. Op kerkelijk niveau zou Mheer nog bijna een eeuw (tot 1658) bij de parochie Voeren behoren, maar de kasteelheren kregen hiermee onder andere de 'hoge jurisdictie'. Men mocht vanaf toen de doodstraf uitspreken over 'halszaken'; iets waarvoor men eerder nog naar Voeren moest uitwijken.
Om dit aan de bevolking en vreemdelingen duidelijk te maken, kon men geen gebruik maken van naambordjes, grenspalen of geschreven berichten. Men gebruikte symbolen en beeltenissen, dus werd in die tijd een galg geplaatst in het uiterste puntje van de heerlijkheid. Zo liet men weten dat het gebied zich tot daar uitstrekte en dat er daadkrachtig werd opgetreden. Er is echter geen enkel bewijs dat de galg ooit daadwerkelijk gebruikt is. Op deze plek staat nu een historisch landmark, mede door onze schutterij geopend, want destijds hielp de schutterij ook bij ordehandhaving en terechtstellingen. Het is dus ook niet gek dat onze oprichtingsdatum teruggaat naar 1567, slechts 3 jaar ná het verkrijgen van die Heerlijke Rechten. Overigens zijn alle heerlijkheden opgeheven in de Franse Tijd, dit werd de gemeente Mheer, in het departement van de Neder-Maas, dat later de provincie Limburg zou gaan heten.
Al in 1560 wordt Gerard van Imstenrade in officiële stukken 'Heer van Mheer' genoemd. Dit is wellicht een schrijffoutje, want zijn vader wordt enkele jaren later nog bescheiden 'Jonker' en 'Erfvoucht tot Mheer' genoemd. In 1555 wordt Karel V opgevolgd door Filips II en behoort Mheer dus tot Spanje. Koning Filips II maakt in 1564 per Koninklijk Besluit van Mheer een échte heerlijkheid. Dit was voor Gerard niet kostenloos en de koning had het geld hard nodig, want ook enkele andere gebieden in de omgeving werden toen een heerlijkheid. Het is wel opmerkelijk dat Gerard de Heerlijke Rechten ontvangt en niet zijn vader Jan, die pas vijf jaar later zou overlijden. Wellicht is dit gedaan om een strijd om de erfenis te vermijden. Gerards zoon Winand laat als Heer van Mheer tijdens het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) de hoeve rond het kasteel bouwen en schenkt in of rond het jaar 1617 de zilveren vogel aan onze schutterij. Het alliantiewapen van Winand en zijn vrouw Mechtild prijkt dan ook zowel op de toegangspoort van de kasteelhoeve (foto), als op een schildje onder onze zilveren koningsvogel. Dit bijna 400 jaar oude kunstwerk is het oudste bewijs van onze schutterij en de aanleiding om aan te nemen dat de oprichting in 1567 plaatsvond, waardoor we in 2017 ons 450-jarig bestaan vieren!